Mindfulness

Mindfulness is in onze maatschappij onder bepaalde groepen erg populair en in andere groepen wordt de term juist weer sterk afgekeurd. Het lijkt soms wel dat je of voor of tegen bent. Mindfulness wordt soms weggezet als zweverig en nep genoemd, omdat het alleen maar worden ingezet om je Instagram account, bedrijf of product een spirituele lading te geven zonder een echte basis. Hoewel het even heeft geduurd om de wetenschap zover te krijgen om er echt serieus onderzoek naar te doen, blijkt mindfulness in de geestelijke gezondheidzorg voor verschillende diagnoses erg goede resultaten te geven en bij bepaalde diagnoses is een op mindfulness gebaseerde behandeling nu zelfs de voorkeursbehandelingsmethode.

In deze pagina wil ik graag even stil staan wat mindfulness nu werkelijk is. Jon Kabat-Zinn, de ontwerper van de mindfulness-based stressreductie (MBSR) training, verwoordt mindfulness als:

Mindfulness is awareness that arises through paying attention, on purpose, in the present moment, non-judgementally, in the service of self-understanding and wisdom.

Dus in het Nederlands zou hij gezegd hebben dat mindfulness bewust zijn is op dat wat opkomt door opzettelijk aandacht, in het huidige moment, zonder oordeel, in dienst van zelfbegrip en wijsheid.

De eerste keer dat ik dit last zo’n 8 jaar geleden, dacht ik waar heeft deze man het over? Ik ben opgegroeid in een cultuur dat gestoeld is op het idee dat hard werken zorgt voor succes. Je moet iets doen om iets te bereiken. En in best wat situatie werkt dit ook. Ik kan me bijvoorbeeld niet voorstellen hoe je een huis bouwt, zonder daar ook werkelijk een vinger naar uit te steken. En in de tijd dat ik Jon Kabat-Zinn voor het eerst las, kon ik mezelf zo verliezen in het doen, dat ik bijvoorbeeld van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat werkte en vergat te eten. Gewoon omdat ik niet in de gaten had, dat mijn lijf honger had. Ik was zo versmolten met doen, dat ik de signalen van mijn lichaam niet meer waarnam. Uiteindelijk eindigde ik in een burnout, nadat ik mijn lichaam te lang had verwaarloosd.

En juist in dit soort situaties kan mindfulness een hele belangrijke rol spelen. Door opzettelijke bewust zijn te kweken en te trainen in jezelf, blijft je gewaar van de signalen van je lichaam. Je hoeft zo niet meer te bedenken wat goed voor je is, maar door meer naar je lichaam te luisteren voelt je vanzelf de richting die goed voor je is. En het wat tegenstrijdige is dus dat je eigenlijk door minder te doen beter keuzes gaat maken. Of zoals Lao Tzu al in het oude China schreef in de Te-Toa Ching:

De Tao, levensenergie, beweegt zich zo, dat zonder iets te doen, niks ongemoeid blijft.

Mindfulness is dus het opzettelijk bewust zijn van wat er in je omgaat en hoewel het dus een niet-doen is, het toch wijsheid en inzicht kan geven over jouw richting. In mijn burnout ben ik mijn beuwst zijn gaan trainen en dat gaf me juist veel meer helderheid. Door soms even stil te staan kon ik veel sneller vooruit komen. Het gaf me ook de richting in mijn leven, die ik daarvoor niet altijd met mijn hoofd uit kon denken. Ik maak tegenwoordig veel makkelijker keuzes en, niet onbelangrijk, de keuzes kloppen ook beter bij mij en houden over tijd ook vaker stand.

Ben je benieuwd geworden hoe je aan de slag kan met mindfulness, schrijf je dan nu in voor de volgende mindfulness stressreductie training van de Wilde Wortel.

Stress in ons leven

In ons dagelijks leven kunnen we veel blootgesteld worden aan stress en onprettige ervaringen. Op zo’n situatie reageert ons lichaam dan met wat dokters een stressreactie noemen. We worden alerter, hartslag gaat omhoog, stofwisseling omlaag, verlaagde immuun-afweer-reactie. Klaar om in actie te komen als de situatie daarom vraagt. En natuurlijk reactie die erg behulpzaam is een benauwde situatie. En na verloop van tijd ebt de stressreactie weer weg. In de natuur is dit ook echt mooi terug te zien. Twee eenden die even de confrontatie aangaan in een vijver en dan weer uit elkaar zwemmen, de vleugels uitschudden en weer in alle rust verder dobberen. Of een ree dat schrikt, wegrent en dan weer tot stilstand komt en kort het hele lijf even uit schudt.

Daarbovenop komt nog dat ons lichaam niet in staat is tot het maken van een onderscheid tussen een werkelijke stressvolle situatie of een gedachte over een stressvolle situatie. Zo kunnen we de stressreactie al weer op roepen door even terug te denken aan 'die vrouw' die onbedacht overstak. Zo kan een simpele situatie, door een cascade van herhalende gedachten, steeds weer het lichaam in de stressstand brengen.

Als de stressreactie te vaak opgeroepen wordt, kan het lichaam niet meer tot rust komen en zal in een chronische stressstand terecht komen. Dit proces kan zo geleidelijk gaan, dat we het eigenlijk helemaal niet doorhebben dat we continu in de stress stand gaan. Deze chronische stress put het lichaam en de geest uit met allerlei fysieke consequenties.

Met mindfulness kun je meer bewust zijn trainen en daardoor ook bewuster worden welke plek stress in jouw leven heeft en hoe je daarmee omgaat. Dit trainbare bewust zijn helpt ons om meer voedendere reacties te kiezen en zo bijvoorbeeld uit de cascade van stressreacties te stappen en meer ruimte te vinden voor ontspanning en rust.

Het is nooit te laat om in het nu te zijn.

Jesse Laport

Ben je benieuwd hoe jij jouw bewust zijn kan trainen, schrijf je dan nu in voor de volgende mindfulness stressreductie training.